Een politieke partij is verplicht een vereniging. Je moet dus een vereniging oprichten. Je bent met minimaal twee personen. Je moet naar de notaris. Voor de statuten hoef je nog niet exact inhoudelijk te weten wat je wilt bereiken.
- Politieke partij oprichten
- Stap 1 Politieke partij oprichten
- Standaard doelstelling Politieke Partij
- Voorbeeld doelstelling politieke partij
- Geen leden zoals de PVV
- Stap 2 Inschrijven voor de verkiezingen
- Formeel
Politieke partij oprichten
In de (aanloop naar de) verkiezingstijd kan het gevoel om democratisch je stem te laten horen worden aangewakkerd. Het serieus aanpakken en uitdragen van je politieke plannen en idealen doe je met het oprichten van een politieke partij. Dit mag iedereen doen op grond van de vrijheid van vereniging.
De weg om mee te doen aan de verkiezingen bevat juridisch twee verschillende trajecten.
- De eerste is om een partij op te richten.
- De tweede is om de partij te registreren voor specifieke verkiezingen.
Stap 1 Politieke partij oprichten
Het is verstandig om voor je politieke partij een vereniging op te richten. Deze vereniging met volledige rechtsbevoegdheid richt je op bij de notaris met een notariële oprichtingsakte. Het is verplicht om een formele vereniging te vormen, als je mee wilt doen aan de verkiezingen.
Die oprichtingsakte bevat ook de statuten, waarin de naam, het doel en regelingen over de partijleden (zoals contributie) van de politieke partij staan.
Voor de duidelijkheid, je hebt dus geen keuze. Om deel te kunnen nemen aan de verkiezingen (welke dat dan ook zijn) moet je een vereniging hebben en geen stichting.
In Nederland zijn honderden politieke partijen. Op de site verenigingen.nl hebben wij in kaart gebracht hoeveel leden die partijen hebben.
Standaard doelstelling Politieke Partij
Je kunt natuurlijk in de statuten het inhoudelijke doel van de politieke partij opnemen. Dat heeft wel wat nadelen. Zo kunnen de leden over een paar jaar de doelstelling aanpassen aan de geest van de tijd. Dat zou betekenen dat je dan de statuten moet wijzigen. Daarom is het verstandiger om algemene statuten te maken. Die kun je dan uitwerken in een verkiezingsprogramma of zelfs in een beginselprogramma. Zo hoef je niet voor ieder besluit naar de notaris, met de daarbij behorende kosten. In de statuten staat dat het doel van de vereniging is om aan politiek te doen, in het bijzonder om deel te nemen aan de verkiezingen.
Voorbeeld doelstelling politieke partij
Als je via onze website een politieke partij opricht hebben wij een dergelijke standaard doelstelling geformuleerd. Dat dit heel praktisch is, blijkt wel uit het feit dat wij jaarlijks tientallen (lokale) politieke partijen oprichten.
De door ons geformuleerd algemene doelstelling luidt ongeveer als volgt:
Doelstelling: Het vormen van een politieke partij met als doel onder andere het deelnemen aan het democratisch bestel, waaronder het deelnemen aan verkiezingen. Betrekken van de leden bij het bepalen van standpunten in de vorm van een programma. Het doel zal worden uitgewerkt in een partijprogramma. Alles wat aan bovengenoemd doel kan bijdragen in de ruimste zin van het woord.
Geen leden zoals de PVV
Sommige mensen weten dat de PVV als enige partij in Nederland geen leden heeft. Hoe werkt dat dan? Een vereniging richt je op met minimaal één medeoprichter, meestal een medebestuurder. Daarnaast moet de vereniging al bij de oprichting minimaal twee (partij)leden hebben. De vereniging (politieke partij) en de verenigingsbestuurders worden ingeschreven in het Handelsregister.
De PVV heeft een andere weg bewandeld. Deze partij kent twee leden. Het ene lid is Geert Wilders, het andere lid is een stichting. Dat mag, want ook een rechtspersoon kan lid worden van een vereniging. Alleen deze stichting staat dan weer onder bestuur van Geert Wilders. Op die manier heeft de vereniging wel twee leden, maar eigenlijk dus ook niet.
Stap 2 Inschrijven voor de verkiezingen
Om deel te gaan nemen aan de verkiezingen moet je nu jouw partij inschrijven bij een centraal stembureau. Er zijn verschillende regels afhankelijk van aan welke verkiezingen je mee wilt gaan doen. Je moet een reeks documenten hebben om mee te kunnen doen aan de verkiezingen.
Je kunt meedoen aan gemeenteraadsverkiezingen, provinciale verkiezingen, landelijke verkiezingen, Europese verkiezingen, waterschapsverkiezingen. Voor onze statuten maakt dat trouwens helemaal niet uit, wel zo makkelijk als je later wilt uitbreiden.
Kandidaten. Je moet een kandidatenlijst hebben. Daarop staan de namen van de mensen die namens de partij in bijvoorbeeld de gemeenteraad willen gaan zitten. Die kandidaten moeten een verklaring ondertekenen dat ze dat ook echt willen (bereidheidsverklaring).
Ondersteuning. Je moet een aantal handtekeningen inleveren. Dit zijn zogenaamde ondersteuningsverklaringen. Kiezers geven aan dat ze jouw partij willen steunen. Het aantal is afhankelijke van soort verkiezingen en de omvang van de gemeenteraad bijvoorbeeld.
Waarborgsom. Doe je als partij voor het eerst mee aan de verkiezingen? Dan moet je een waarborgsom betalen om mee te mogen doen.
Formeel
Formeel staan alle regels voor het oprichten van politieke partijen in de Kieswet. Alle informatie die je verder wilt hebben staat op de site van de Kiesraad. Dat is de organisatie die toezicht houdt op het democratisch verlopen van de verkiezingen.
