Ja, meestal mag de langstlevende tijdens het leven het kindsdeel eerder uitbetalen. Dat is niet verplicht. De kinderen kunnen het kindsdeel ook niet opeisen, tenzij dat in het testament staat of als er sprake is van een wilsrecht.
- Wat is het kindsdeel?
- Hoe betaal je het kindsdeel uit?
- Hoeveel kan je uitbetalen?
- Rente over kindsdeel
- Bereken de stand van het kindsdeel
- Schenkbelasting
- Erfbelasting
- Wanneer is het kindsdeel op te eisen door de kinderen?
- Wilsrechten
- Conclusie
Wat is het kindsdeel?
Het kind heeft op grond van de wet of het testament recht op het kindsdeel. Bij overlijden van de eerste ouder is de langstlevende ouder enig erfgenaam en krijgen de kinderen een vordering op de langstlevende, maar het kind kan deze vordering nog niet opeisen.
Dat kan pas op het moment van overlijden van de langstlevende ouder. In het testament kan ook een andere voorwaarde zijn opgenomen onder welke omstandigheden het kindsdeel eerder uitbetaald kan/moet worden. Bijvoorbeeld bij opname in een verzorgingstehuis.
De langstlevende ouder kan ook besluiten om het kindsdeel eerder uit te betalen. Er moet dan wel rekening worden gehouden met bepaalde omstandigheden. De langstlevende ouder moet bijvoorbeeld zelf voldoende geld overhouden om van te kunnen leven.
Het kindsdeel is niet hetzelfde als de legitieme portie. Lees ook: Verschil tussen kindsdeel en legitieme portie.
Hoe betaal je het kindsdeel uit?
De langstlevende ouder moet wel geld hebben om het kindsdeel uit te kunnen betalen en zelf voldoende overhouden om van te kunnen leven. Als het geld bijvoorbeeld nog in de woning zit kan de langstlevende het niet uitbetalen.
Daarnaast moet je kijken of het wel mogelijk is om het kindsdeel uit te betalen. Zijn er bijvoorbeeld in een testament bepalingen opgenomen hierover?
Hoeveel kan je uitbetalen?
Hoe groot is het kindsdeel? Dat hangt van een aantal dingen af. Zoals:
- Is er bij het overlijden van de eerste ouder vastgelegd hoe hoog het kindsdeel was? Of is er aangifte gedaan voor de erfbelasting? Dan is duidelijk wat de omvang is van de erfdelen en welk bedrag de langstlevende kan uitbetalen.
- Is er een rente afgesproken over het kindsdeel na het overlijden van de ouder? Zie ook: Erfenis vastleggen na overlijden ouder.
- Had de overledene een testament? In het testament kan staan dat er een rente is verschuldigd over het kindsdeel. Als er een testament is moet hier ook instaan of het mogelijk is om het kindsdeel uit te betalen tijdens het leven.
Deze punten moeten eerst onderzocht worden. Als bijvoorbeeld uit het testament blijkt dat het kindsdeel niet uitbetaald kan worden, dan houdt het op.
Rente over kindsdeel
Het kindsdeel mag worden verhoogd met een rente. Voor de wettelijke verdeling geldt dat er jaarlijks op het kindsdeel een rente van 6% mag worden bijgeschreven. Bij testament kan hiervan worden afgeweken. De langstlevende kan ook met de kinderen een andere rente afspreken.
Bereken de stand van het kindsdeel
Nu kun je uitrekenen wat de huidige stand is van het kindsdeel. Dat is het historische bedrag op het moment van overlijden van de eerste ouder. Hierbij tel je de rente per jaar op. Na ieder jaar bereken je de rente over de hoofdsom plus de bijgeschreven rente. Je noemt dat rente op rente.
Schenkbelasting
Het eerder uitbetalen van de kindsdelen is niet verplicht. De langstlevende ouder doet afstand van het deel van de erfenis. De ouder kan dan niet meer beschikken over het geld. Omdat het niet verplicht is kan het kindsdeel zijn belast met schenkbelasting.
Het is niet belast met schenkbelasting als het kindsdeel opeisbaar is geworden. Bijvoorbeeld als het kindsdeel volgens de wet of testament opeisbaar is geworden. Een voorbeeld is dat in een testament een zogeheten WLZ-clausule is opgenomen. Het erfdeel is opeisbaar als de langstlevende in een zorginstelling wordt opgenomen. Nu is er geen schenkbelasting verschuldigd.
Lees ook: Tarieven en vrijstellingen schenkbelasting.
Erfbelasting
De langstlevende betaalt de erfbelasting over het kindsdeel. Of en hoeveel erfbelasting betaald moet worden is afhankelijk van de omvang van het kindsdeel. Kinderen hebben een vrijstelling. Als het kindsdeel boven de vrijstelling komt moet daarover erfbelasting worden afgedragen. Omdat het kind alleen een vordering heeft op de langstlevende is het de langstlevende die de erfbelasting moet afdragen. Dit bedrag wordt dan verrekend met het kindsdeel.
Lees ook: Tarieven en vrijstellingen erfbelasting.
Wanneer is het kindsdeel op te eisen door de kinderen?
In een aantal gevallen is het wel mogelijk voor de kinderen om het kindsdeel eerder op te eisen. In het testament kunnen bepaalde situaties zijn opgeschreven.
Volgens de wet zijn er ook een aantal situaties waarin het kind het kindsdeel eerder kan opeisen:
- De langstlevende ouder overlijdt;
- De langstlevende ouder gaat failliet of komt in de wettelijke schuldsanering (WSNP);
- De langstlevende ouder hertrouwt. Het kind kan dan gebruikmaken van bepaalde wilsrechten. Dit zijn rechten die het kind heeft om in bepaalde situaties het eigendom van goederen uit de nalatenschap op te eisen.
- Bepalingen die eventueel in een testament kunnen zijn opgenomen:
- Het kindsdeel kan worden uitbetaald als de langstlevende in een zorginstelling wordt opgenomen.
- De langstlevende het beheer over zijn/haar vermogen verliest, bijv. in geval van curatele.
- Als er een bepaalde tijd is verstreken.
- De langstlevende een bepaalde leeftijd heeft bereikt.
- (er zijn ook andere bepalingen denkbaar).
Lees ook: Hoe kindsdeel opeisen?
Wilsrechten
Er zijn vier wilsrechten, die staan in artikelen 4:19 t/m 4:22 van het Burgerlijk Wetboek. Twee van die wilsrechten gaan over de erfenis van de eerder overleden ouder. De andere twee gaan over de erfenis van de langstlevende ouder. Als een kind gebruik kan maken van zo’n wilsrecht kan het kindsdeel (gedeeltelijk) worden opgeëist. De wet omschrijft deze vier wilsrechten:
- De langstlevende ouder gaat hertrouwen. De kinderen kunnen de ouder dan verzoeken om het kindsdeel uit te keren. Dit is dan niet een uitkering in geld, maar goederen. Deze goederen moeten dezelfde waarde hebben als de hoogte van het kindsdeel. De langstlevende ouder houdt wel het vruchtgebruik over de goederen. Het kind wordt eigenaar van het goed, maar kan het dus nog niet gebruiken.
- De langstlevende ouder is hertrouwd en komt te overlijden. De stiefouder moet dan op verzoek van de kinderen meewerken aan de overdracht van de goederen. In dit geval is er geen sprake van vruchtgebruik.
- De langstlevende ouder komt te overlijden. De kinderen kunnen de stiefouder vragen goederen over te dragen ter waarde van het kindsdeel (van de langstlevende ouder). De stiefouder houdt hier wel het vruchtgebruik.
- De langstlevende ouder is overleden, en ook de stiefouder komt te overlijden. De kinderen kunnen bij de erfgenamen van de stiefouder aanspraak maken op overdracht van de goederen.
Zoals je ziet verschuift de vordering steeds verder. Het kan daarom verstandig zijn als de langstlevende ouder een testament opstelt op het moment dat hij/zij gaat hertrouwen. Dit zorgt voor duidelijkheid over de erfenis en wat van wie is. De kinderen hoeven hun erfdeel dan niet op te vragen bij de stiefouder of de erfgenamen van de stiefouder.
Conclusie
De langstlevende kan het kindsdeel (vaak) eerder uitbetalen. Kijk wel eerst of er een testament is en wat daarin staat. Houdt ook rekening met eventuele schenkbelasting. Het kind kan het kindsdeel pas opeisen als een van de wettelijke voorwaarden zich voordoet of als een bepaling in het testament wordt vervult.
Voorschot op de erfenis door overeenkomst van geldlening
Een overeenkomst van geldlening tussen iemand die de erfgenaam is van degene die het geld uitleent. De lening is een voorschot op de erfenis. Als je overlijdt, verrekenen de erfgenamen de lening met het erfdeel van de ontvanger. Door het op schrift te zetten voorkom je achteraf onaangename discussies tussen de erfgenamen.