Iedereen kan in Nederland een politieke partij oprichten. Er zijn wel enkele formele stappen en natuurlijk inhoudelijke stappen. We zetten ze hier op een rij. Het oprichten van een partij is nog niet hetzelfde als gekozen kunnen worden in een politiek orgaan zoals de Tweede Kamer of de Gemeenteraad. Daarvoor gelden andere regels. De regels voor partijen staan in de Kieswet. Een politieke partij is in principe een vereniging en er is geen voorafgaande toestemming nodig om die op te richten.
Welke stappen moet je doorlopen om een politieke partij op te kunnen richten
- Een vereniging
Een politieke partij moet een formele vereniging zijn om mee te doen aan de verkiezingen. Aangezien dat meestal het doel is van een partij, moet je naar de notaris. Alleen bij de notaris kun je een formele vereniging oprichten. Je kunt een politieke partij heel eenvoudig via onze site oprichten.
- Bedenk het doel van de partij
Iedere partij heeft bepaalde doelen. Die hoeven niet in de statuten te komen. In de statuten hebben wij standaard een algemeen doel dat voor iedere politieke partij te gebruiken is. Jullie concrete doelen komen in een plan. Soms heet dat plan het beginselprogramma, of verkiezingsprogramma, of visiedocument.
- Bedenk een naam voor de politieke partij
De naam mag niet lijken op die van een bestaande partij. Bij een politieke partij geldt dat ook voor de afkorting. Je moet dit goed uitzoeken, ook bijvoorbeeld of de domeinnaam nog vrij is (zie bij SIDN). De vraag of de naam is toegestaan wordt beoordeeld door de Kiesraad. Het nadeel is natuurlijk dat dan jouw vereniging al is opgericht. De regels voor die beoordeling gaan zowel over de naam, de lengte van de naam, als de mogelijke verwarring.
- Zorg voor een bestuur
Bij de notaris heb je minstens twee mensen nodig om de vereniging op te richten. Die oprichters kunnen ook het eerste bestuur vormen. De meeste verenigingen hebben in ieder geval drie bestuursleden.
- Wie worden de leden
Wie er lid kunnen of mogen worden regelen jullie zelf als vereniging. De statuten bepalen dat er leden zijn. Jullie kunnen in een eigen ledenreglement bepalen wie dat dan zijn, hoe ze zich aan kunnen melden en wat ze moeten betalen. Het is zeker bij een politieke partij ook gebruikelijk dat leden niet direct mee kunnen doen aan de besluitvorming. Bijvoorbeeld dat leden zes maanden lid moeten zijn voor ze mee mogen stemmen. Hiermee voorkom je het risico dat een grote groep mensen lid wordt van de partij en de zaak overneemt.
- De eerste vergadering
Het is gebruikelijk om een oprichtingsvergadering te beleggen. De leden stemmen in met de statuten zoals die zijn opgesteld en benoemen het eerste bestuur.
- Registreer de partij
Om mee te kunnen doen aan de verkiezingen moet je de partij registreren. Dat kan pas nadat de notaris de oprichting heeft afgerond en de partij is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Wil je meedoen aan de landelijke verkiezingen, dan moet je dat bij de Kiesraad doen. Voor lokale verkiezingen is er per gemeente een centraal stembureau.
